Ô mai, em đến đấy!..

Vậy mà đã sắp giỗ hết. Thoảng ngọn gió se, nửa đêm. Sao sáng hơn, gọi hồn Hưng về nói chuyện, có lẽ vui… Nhưng, lời nói thì bay đi, viết thư đốt xuống, chắc Hưng càng tĩnh độ. - Mình gửi những trang này về cõi ấy, cái cõi mơ mơ tím nhạt mà trước khi mua vé đi chuyến xe vạn cổ, trong một đêm lạnh, anh cũng mang máng biết là may ra, có lẽ nó sẽ hồng lên cái màu vĩnh cửu của yêu thương. Vậy là… Hưng ơi, cũng có một thời… ngày xửa ngày xưa có một giáo sư bác sĩ nhổ bật cho anh cái khối u trong lồng ngực, u gì… bénigne hay maligne lúc đó nào ai đã biết. Hẵng cứ nhổ cho xong đi một đoạn đời, mà cùng lúc con trai anh, thủ khoa một cuộc dương cầm ở một xứ nào xa có hàng bạch dương trên tuyết, cũng nhổ bật cho người cha cái khối u tội tình của cuộc mưu sinh vất vả, cái khối u tưởng như ác nghiệt lại trở thành ngọn đèn tâm linh soi lại đời mình, thẩm phán mọi việc đã qua để anh tự mình gạn đục khơi trong. Khối u thần thánh!

Quả nhiên, có những giọt nắng buồn Chopin đọng trên mười đầu ngón tay diệu kỳ của đứa con trai út đã lung linh lên tiếng rất trong trẻo gọi anh cố gượng dậy mà ra thoát cái vòng âm u quái quỷ lá mặt lá trái nỗi đời đã trói buộc, giày vò anh hàng chục năm ấy chứ! Hưng hẳn không quên, cũng vào dịp ấy, mình động lòng thương xót bạn, viết một đêm xong bài thơ giao hưởng U gì tặng bạn và mừng cháu Sơn thủ khoa. Hưng thì vừa qua một trận dao kéo cắt, rạch luôn, lách rất tài tình vào bộ ngực còn phồng căng bão táp của nỗi đời đa đoan lắt léo; con trai út của Hưng thì cũng vừa qua vòng cuối cuộc thi tài đầy kịch tính nơi quê người. Hưng nghe thơ U gì đến câu chót đã nắm chặt tay mình rơm rớm khóc. Đọc lại, Hưng nghe nhé, mà đọc từng nhịp một thôi. Sợ Hưng lại bị xốc ở giữa cõi Tịnh không thì mình mang tội với bạn nhiều lắm.


U gì
Thơ giao hưởng
Hoàng Cầm tặng Đặng Đình Hưng

Prélude (*)

Hỡi Nàng mắt biển mưa thâm
Chopin nhớ Chị sớm nằm cỏ xanh
Bao giờ phấn bướm thăm Anh
Giọt sương đỉnh núi long lanh nắng tàn
Rơi vào kẽ - phím - âm - hoang.

(*) NÀNG? - Ai đấy nhỉ? - Người yêu xưa của Hưng à? - Có khi là Georges Sand, nữ văn sĩ đã vò nát tim thi sĩ Alfred de Musset, và sau lại xé nát ngực nhạc sĩ Chopin? - Chưa chắc đã phải - Hay là người-đàn-bà-không-quen? Hình như tôi đã gặp nhiều lần ở hè phố Hà Nội - Hay là tiền thân của ô-mai-em?


Nhịp một

Đêm trắng
Thiên cơ ngời mắt xanh
Đơm đóa hồng đen giữa ngực anh
Đêm sau
Thiên cơ ngời mắt xanh
Chụp hình
Bằng tia chớp Đào Hoa
Một khối u lành trong suốt đáy.
Phim
Bầu trời thủy tinh
“Lấm tấm những nốt hồng đổ về cung si bémol lệ chảy dường như giọt nắng buồn Chopin”

Đúng vậy không, Hưng? Chúng mình thuở xanh tơ – xanh thơ có thể gọi tên là những “khối u lành trong suốt đáy”, những tế bào trong cơ thể một hành tinh ăm ắp sự sống, mà nmình cứ mượn chữ của Tử Vi đặt tên là Thiên Cơ. Hành tinh đẹp đến nỗi cả một đời chúng mình dốc hết từ ngữ âm thanh, đường nét, màu sắc vẫn không nói được trọn vẹn một phần tỷ cái tuyệt vời say đắm của sự sống địa cầu.

Rồi đến khi, rời ghế nhà trường, ta vào đời thì mỗi người chúng ta lại đi một ngả của riêng mình. Vì non nớt, chúng ta đều bị quyến rũ, mê hoặc.

Hồi đó, anh chưa biết đau. Ngã thì anh đứng vậy, bình tĩnh (tuy cũng đã có vẻ run run), anh nhìn bốn phía, anh vẫn tìm hướng bay, quẫy cựa trong cái áo thùng thình mà hóa ra chật chội, anh đâm cáu kỉnh, phẫn nộ với cả những người thân yêu nhất, đã có lúc phẫn nộ với cả chính mình.

Thế là anh biết, trong ngực anh và cả trên cái lưng nilông các-tông của định mệnh, có một khối u…Thuở ấy,… Hưng ơi!

Khối u đã nhổ đi rồi, cơ thể anh lành trở lại thì cũng vừa lúc có một khối u khác, điện ở tần số nào soi cũng không rõ, dần dần choán hết hồn anh. - Cái khối cô đơn khổng lồ, anh ngồi trong cái lồng trong suốt bằng không khí. Mà quái ác thật, cái khối quạnh quẽ mênh mông ấy lại phải đối diện, hội thảo với một cõi màu tro còn mịt mù hơn, ta thường gọi là cõi chết… A, thì ra ta sắp chết đó chăng. Thoạt, anh cũng rờn rợn, ngợp, sợ. - Thì sợ đã sao - lẽ thường thôi - mình đâu phải Tôn Ngộ Không! Anh đã đi sắp hết một vòng âm dương, chịu luật ngũ hành, một chu kỳ nhân sinh thì đấng tối cao đã gieo vào anh những hạt nhân của không-biết. Vậy thì anh thôi… sợ. Anh bình thản, hay cố-ra-vẻ-bình-thản xoay cái khối cô đơn sừng sững ấy cho đối mặt hẳn với hư vô - Nào, thử xem cõi mịt mù kia, ngươi làm gì được ta - Bằng sức mạnh tư duy phản tỉnh, anh đi vào cơn thể nghiệm cuối cùng - Nó khác hẳn những cơn thể nghiệm trước. Vì nó bắt đầu bằng một cơn thèm polydimensionnel - Thèm sống - Làm như đến bây giờ anh mới bắt đầu được sống và phải sống. Một mình trong căn buồng - anh gọi là hầm - cố đóng kín cửa cho thành hòn đảo hoang giữa biển người sóng gió - giữa một cái chợ - Anh nghe từng tiếng động nhỏ, thẩm thấu từng đường cong, nét quẹo, ầm ỳ sóng ngầm và hình như ở bên kia cũng đang vi vu nhiều cơn gió gọi… Nào, kiếp người - Kiếp anh, là thế nào đây? Anh bèn thể nghiệm lại, gọi là cơn thể nghiệm số 7. Trước hết là cơn thèm dữ dội. Là cái trục của một cuộc sống rất thật để những khát khao, ước vọng, - gái nghén thèm miếng sấu dầm - cứ xoay quanh tít mù - Thèm ngửi, nếm, sờ mó, nhai nuốt, có khi nuốt chửng một mùi hương tóc - một vệt chân người một cái hôn bất tận - Con libiđô nhảy múa, kín, hở, khóc cười. Hưng ơi, khi khởi bút Ô mai Hưng hẳn không ngờ chính từ dòng đầu Ô mai róc rách trong khe đá đời anh khô khốc ấy, Hưng mới sống đích thực một Đặng Đình Hưng thi sĩ. Nên, đêm ấy, Hưng nhờ cậu Tú thắp đèn Hoa Kỳ (vì khu phố mất điện) đọc thong thả cái Ô mai chưa đánh máy, lần đầu tiên mình đã khóc vì thương Hưng quá. Chao ôi hơn ba chục năm bầu bạn, chưa khi nào mình thấy Hưng chân thật đến thế. Mình khóc, Hưng có biết đâu, vì cái ánh sáng leo lét ngọn đèn… (phần bản phô tô nhìn không rõ) phát hiện được giọt nước mắt cảm thông.

Đặng Đình Hưng sau giải phẫu, về với cuộc sống thật, mới biết suy ngẫm về một cuộc sống thật, mới biết suy ngẫm về một vòng đời - 1 hội đã khép - mới biết thèm. Anh thừa nhận anh là con gấu ăn trăng - là cái nồi đồng mắt mở - một di vật - một chuyển động - một thèm khát tỉ mỉ từng chi tiết, từ đáy vực sâu của hư vô lên tuyệt đỉnh của cuộc sống hối hả, xô bồ, ào ạt hàng ngày - Anh thèm ăn bằng tất cả các giác quan, cả giác quan thứ 6, thứ 7 - Ăn tái bình minh - ăn tái buổi chiều - ăn (ràu rạu) cả mặt trời - ăn một quả chuông buông giờ… nói gọn lại, vào tuổi 60, anh mới biết thèm sống, sống thật sự, tỉ mỉ và bao quát, anh khát cái thời gian đã mất, anh thèm níu lại từng sợi tơ thoi thóp nhiều chiều trong một không gian sôi động.


*

Hưng ơi! Từ sau phút rời bàn mổ đến khi anh chạy lên trước dòng người đang đứng xếp hàng nghiêm chỉnh, anh chen ngang mua bằng được cốc bia tận thế, anh vội đi, đi trước nhiều anh em về cõi vĩnh hằng (đã thanh thản chưa ?) đến hôm nay, hình như đã quá 10 mùa heo may nắng vàng ươm, mà lá bàng rắc đỏ mặt đường phố, phân phát cho từng nhà những giấy mời tha thiết đi ngao du đến những vùng bâng khuâng, tiếc hận đến cả những vùng vu quy, hôn phối ấm áp (thường phải mặc áo len mỏng mà phải là áo đan bằng hai bàn tay - bàn tay em trắng của người tình.) Mười mùa thu, khoảng ấy anh bình tĩnh lấy thân mình, số kiếp mình làm thần tượng cô đơn để - rất chậm rãi - chậm rãi như khi anh nhấp từng ngụm nhỏ rượu quê - ngồi (hay nằm) viết bài Thơ Truyện Ô mai - Anh đã nói từ lâu: - Cô đơn cứ phải toàn phần mới sinh năng lượng - Vậy thì Ô mai là hiệu quả cao nhất của cơn thể nghiệm cuối cùng, cơn thể nghiệm cô đơn toàn phần Đặng Đình Hưng.

Đúng vậy, Ô mai, một cõi có thực hơi ấm thịt da người, những nồng đậm nếm được trong một cái chợ - y như những cái mẹt bày tim, gan, lòng tràng, khấu đuôi - Ô mai - y như thúng gạo nếp, một hạt nếp thấy sữa và hương trời - Ô mai y như bóng gà đi vào bụi thẳm - những vệt bước chân đi quên bên một sườn đồi. Phải, Ô mai lại là cõi ảo mê, có thật giữa ban ngày, ai mua rươi ra mua lanh lảnh cái giọng nữ cao lê thê dài dọc phố màu tro thổi thốc trời đông. Ô mai - một nét nhạc từ tình ca cuộc đời thực nối vào bản giao hưởng mùa ảo vọng như man mác - như mây trôi, lại như trống trải cô ly - như tiếng gọi mùa.

Hưng nhỉ, thực đấy, mê đấy - như thơ - Nữ thi vương diễm lệ - ảo huyền - cả như thơ Hưng đã viết gần mười tập ấy, nàng thơ của Hưng - từ một cô bé Lọ lem - Ô mai em.
Xuân hạ thu Đông - đi giữa mùa em gió lộng - Thu cùng…

Tôi đã rờn rợn hai vai lạnh, và se se da thịt đêm thu ở căn buồng của anh, đường Giảng Võ khi nghe anh nói mê trong tiếng đọc đều đều của người bạn trẻ: Mùa hương đi tóc xanh - lại càng thêm thương xót anh vì nỗi anh đã lãng phí cả một vòng âm dương sinh thành tình yêu và hạnh phúc, để mãi đến bây giờ mới hình tượng được một góc biển ái, một trượng nguồn ân, bấy giờ mới biết tìm đến hạnh phúc ngoài anh. Qua nỗi đau thương bằng thánh - Em người thánh, Oan là thánh và bấy giờ mới tìm cách hiện đạt ước mơ: lấy lại ấu thơ, lấy lại mùa tổ ấm - bàn tay em trắng. Bấy giờ anh mới biết: uống mùa hương vị ấy, ngây ngây ngày chớm lửa - lửa bồi hồi biết lửa, lửa bùng quên - bùng bốc cháy - xoay vần - cô lánh - mưa sa.

Tưởng anh đã hồi tâm, đã lấy lại được ấu thơ nhưng kìa anh vẫn lù lù một Hy Mã cô đơn đối diện tử thần. Muốn kéo anh trở về cuộc sống thực, để hưởng đến đáy một mùa xuân có thực, để anh có cơ may ôm ấp một người nữ tràn sinh lực libiđô, để thơ anh đỡ quằn quại trong cái vũng thế tình xoáy lốc, nhưng anh không nghe. Anh hoài nghi cuộc đời, hoài nghi cả chính mình, bèn mở ngoặc giữa chừng bài thơ - truyện để bày ra một trận đánh thật khốc liệt. Cái ngoặc cùm khóa lớn. Con người bị giam trong cái ngoặc: nhà cửa, ngựa xe, danh vọng, đến cả trí thức lớn Dăm ba cuốn (sách) cứ lẽo đẽo đi theo nhau qua các cuộc dọn nhà. Sách và người thường nhìn lại nhau qua cái bìa. Khoảng cách nhìn lại cứ thưa dần. Đi trong cái ngoặc là một thời gian sống dài vô vị, han rỉ. Ảnh, thuốc bong ra, những khuôn mặt chặp lại cái vali cũ lưu giữ những cơn sợ hãi - Bao nhiêu sợ hãi, bao nhiêu rơm rác cuộc đời trong cái ngoặc ấy. Quãng đời anh trong cái ngoặc là một xe rác, xe tải cỡ lớn mà anh chở đến vài chục năm nặng nề - nhục nhã, nay đem ra tung hê tất tật những cặn bã ấy đi, đánh bật rễ chúng đi, bật khỏi ký ức. Anh làm cuộc tổng tảo mộ đời mình. Trận đánh khốc liệt này, dạo ấy, mình nhớ lắm. Hưng cứ lì lợm triển khai cái trận tự oanh tạc - Autobom-bardement! Mình cũng hỗ trợ Hưng bằng nhịp hai của bài thơ giao hưởng, vì cảm kích cái tuyệt vời nhân cách của Hưng… Anh dũng cảm nã đại bác vào quá vãng đời anh thì mình cũng thành thực vẽ cái chân dung Đặng Đình Hưng, không chùn tay trước sự thật phũ phàng. Hưng nghe lại nhé! Thơ giao hưởng - nhịp hai, còn nhớ chứ!

Đêm câm

Đôi ba ngôi Văn Xương trứng tằm
Rủ nhau đi li ti xa hút bầu trời thâm
Gặp lóe vàng tia chớp chị Hồng Loan
(nghe như chiếc thoa vàng bẻ nửa
(nghe như bông sen muộn hè chói lửa)
Chụp hình
Một khối u Không màu
Phim mây ngầu

Đọc: lỗ chỗ chín chậu nắng tóc mắt võng rách tụt cân đai yên ngựa què kéo đen ngòm cỗ xe bánh vuông không thấy mũ sa lầy bãi sông thu bùn lũ ngược vẫy sen tàn (đi hoang ư) ngậm miệng nghỉm gió thốc lốc cung ré-majeur quắt nhức ba cạnh nhung gai ái ân gì dài thon mười búp trắng sữa đầu vú núi cao ngất

[Bao giờ về quê trong
Khoanh
một cái ao ngồi giặt áo cả ngày ^[1]
ngảnh mặt xem chú chuồn hoa
đêm đầu khe chớp tía]

[Bao giờ về quê trong
Khoanh một cái bếp
nấu cháo nếp xoan sánh lá mơ non
nhòe mắt tóc mai ly
Khói dàn ngang chập hình bác mẹ toàn thân trần
ru U đào “bé ngoan đừng nghịch nhé…à…ơi…]

Lại đọc: Lố nhố nhiều u gì sau xe hình mắt lé mã tấu trùng trùng răng chuột mặt nạ người đẹp tiếng ngọt thanh sà nép là bồ đề - u - rồi - cũng đâm đầu khe ẩm rậm âm hoang. (Hội chẩn: vô phương)

Anh nghĩ sau trận tự oanh tạc, sau cuộc tổng tảo mộ, trên đống hoang tàn đổ nát của giấy và sách, ảnh và kỷ niệm chua chát đắng cay, anh có thể bới tung quá khứ, tìm lại mình để thư thái đi vào cơn thể nghiệm cuối cùng, sáng tạo trên nền móng mới, bằng nhiều vision mới để tìm ra đích thực tho thuần khiết là đi từ đâu - Tình yêu trốn ở đâu. Thương thân - thương người khởi nguyên là đâu và đến đâu thì tận cùng. Khó thật; nhưng thôi, anh đã thôi thèm, anh đi giao lưu, rồi anh về hầm, khép kín cô đơn, đặt bút, như từ khai thiên lập địa đến bấy giờ mới đặt bút viết - miễn là chân thực, lòng lành thì cái đẹp sẽ long lanh hiện dáng thơ Nữ chúa… Anh ra vẻ đĩnh đạc trang nghiêm, bình thản, nhưng tôi vẫn thấy anh run rẩy thồ trên vai gầy cái khối cô thần quả tú cứ rộn rã, hạch sách, đòi anh phải trả nợ - Cái nợ làm người quả thật là quá nặng. Anh tự bắn phá cốt để qua đi cơn ác mộng ma đè. Xong. Anh gắng một nụ cười - anh định thần đứng dậy.

Và gặp Ô mai Em. Một lọ lem con đẻ của nỗi đời oan nghiệt - một thơ ngây trinh tuyết của Thi ca - nữ thánh thoát thai từ đau thương bầm tím trên dòng đời cuồn cuộn những giấc mơ tan. Khi tỉnh rượu lúc tàn canh - giật mình… mình lại… (N.Du) biến ảo Ô mai Em, em có thật đấy. Chính mắt tôi đã hơn một lần nhìn thấy “cô ta” trong cái quán chợ “ngựa vàng”, nơi Hưng thường ngồi một góc, nhắp từng ngụm nhỏ của Lặng Im ngâm trong một thứ rượu quê ngát mùa lúa chín và trắng toát màu sinh ly của những bến sông ảo vọng.

Ô mai Em, mà không có thật đâu. Ảo ảnh. Hư huyền. Nhưng huyền diệu một loại thuốc an thần, giảm đau - thuốc này chỉ có những thi sĩ đích thực mới bào chế ra được - nó vuốt ve những vết sẹo còn ứa máu của đời anh, và nó tung ra nhiều hẹn ước, - bao giờ cũng dễ dàng để lỡ - Ước một giờ gặp lại - Ô mai thành hương ấm phả vào mái tóc rối bời rưng rưng ngày tháng trôi qua của người thơ đau khổ chưa từng biết, để bấy giờ mới biết… gừng cay muối mặn… xin đừng quên nhau (ca dao). Anh đừng quên em. Nhưng hình như Không-phải-em một tia nắng cuối chiều chợt lóe và chợt tắt. Có thể, đúng nửa đêm, lại là một ngôi sao xanh chập chờn thức ngủ. - Hưng ơi! sao mà thương xót, ái ngại anh! Cuối đời rồi mới biết vơ nhanh một tia nắng, một ngọn gió hương cau thoang thoảng để làm thần tượng cho Thơ, nên anh cứ bị hẫng. Cả chuyện tình Ô mai… bập bồng… thoang thoảng mùi hương thiên lý những đêm trăng vùng quê đồng chiêm trũng của anh, hình như chỉ là ảo giác của một ông già 60 tuổi cố níu một mùi hương, một gam màu lý tưởng rồi cố đẩy vào cái kho tiềm thức anh vốn rất nghèo những ái ân đằm thắm đời thường, vì qua một hội nhân sinh, anh chưa từng biết đam mê thực sự.

Nên, suốt cả hai chương dài, Giao Lưu - Chiều thứ bảy, tôi chỉ thấy anh mơ (hoặc là nói mê) bằng cái ton không lấy gì làm chắc, giọng anh dịu dàng đấy nhưng hình như có nhuốm màu tuyệt vọng, tôi cố tìm mãi không thấy, không bắt gặp được hơi thở nồng ấm trên ngực anh đâu, Hưng ạ. Những dòng thơ xuôi bảng lảng như bóng con đò trên sông chiều sương khói chập chờn - như cánh chim trên đồng chiều vội vã, không có hoàng hôn… Nghe yếu đuối, ngọt mềm, nghe van vỉ, thở than, như lời hò hẹn bâng quơ lìm lịm trôi, để rồi như không - không có gì cả - đến ước mơ nữa cũng không có gì hết.

Vậy thì, sau nhiều cơn thể nghiệm cũ, sau những bi kịch dằng xé vò nát anh một đời, anh còn lại gì đây? Anh mất, mất hết - anh vứt, vứt hết. Anh gặp nữ thánh thơ, anh còn được một tiếng thở dài trong như ngọn gió cuối thu trên cánh đồng chiều đã gặt hái. Hưng ơi, dẫu chỉ còn một tiếng thở dài, anh vẫn còn sống mãi, miễn là có người nghe thấy, cảm và hiểu cho anh, qua tiếng thở dài thi sĩ ấy. Đến đây, mình thắp nén nhang, thỉnh Hưng về qua những phố-Phái giữa Thăng Long này để nghe lại nhịp cuối U gì - Thơ giao hưởng vì Hưng, nén nhang thân hữu vì nỗi đau rất Đặng Đình Hưng.

Nhịp ba

Hào quang chạy quàng đi quanh
Kết vòng chỏm núi
dấm dúi cho ai
một - U hồng
hai - U bưởi
- vô khối U chanh
U sen có vành
U na rách mắt
cười
Miệng cười đen
ánh sơn mài
dành cho U ác kiện trời đó ru?
Thiên cơ chợt ngủ
Sương mù tháo chốt rêu
từ độ ấy
hẹn Anh

Dương cầm vỗ sóng
Ngủ đi u!
(ngủ đi ư?)



Hà Nội 1992

---

^[1]Một câu thơ của Đ. Đ. Hưng trong tập Cửa Ô