Tạp chí văn học nghệ thuật Thư Quán Bản Thảo, số 30, tháng Giêng năm 2008, giới thiệu ba người viết cũ, Trần Huiền Ân, Mang Viên Long và Cao Thoại Châu. Riêng Cao Thoại Châu, được nhà văn Trần Hoài Thư, trong Ban Biên tập, giới thiệu như sau:

“Nhà thơ Cao Thoại Châu tên thật Cao Đình Vưu, sinh năm 1939, tại Giao Thủy, Nam Định, Bắc Việt. Tốt nghiệp Đại học Sư phạm Sài Gòn. Cựu giáo sư trường Trung học Thủ Khoa Nghĩa và làm thơ từ năm 1963, hiện sống tại Long An, Việt Nam. Trước năm 1975, thơ anh xuất hiện rất nhiều trên các tạp chí thời danh bấy giờ như Văn, Nghệ Thuật, Khởi Hành, Văn Học, Thái Độ. Sau 1975, không biết anh làm nhiều không, thỉnh thoảng bắt gặp vài bài thơ của anh trên Net.

Vì trước năm 1975, thơ anh nhiều, lại hay, nên khó chọn một bài tiêu biểu. Chỉ chọn một bài có hơi hướm giống như bài thơ anh mới sáng tác. Để bạn đọc chia sẻ niềm vui là thơ anh, dù trong hoàn cảnh nào đi nữa, nhưng vẫn là thơ của Cao Thoại Châu dạo nào, không thay đổi từ lời đến ý. Bài thơ mới làm sau này được trích từ tập thơ chung khảo cuộc thi thơ Đồng bằng Sông Cửu Long năm 2006. Đây là một trong hai bài thơ của Cao Thoại Châu được chiếm giải nhất. Điểm đặc biệt ở đây là hai bài thơ tình.” ^[1]

Bài thơ của Cao Thoại Châu, mà Trần Hoài Thư vừa nhắc, là bài:

Bài thơ thứ hai cũng đoạt giải nhứt trong cuộc thi này là bài:

Qua hai bài thơ tác giả sáng tác và trúng giải nhất trong cuộc thi vùng Đồng Bằng Cửu Long vào năm 2006, tức lúc tuổi già chồng chất bên đời, với tứ thơ dạt dào, hồn thơ lâng lâng qua những ước hẹn của bao cuộc tình, để rồi đợi chờ và trách móc người trong mộng như một đuổi bắt một bóng hình trong vô vọng: Đừng ai tin lời hẹn sẽ quay về, Cao Thoại Châu quả là thi sĩ của tình yêu đầy mộng mị cả một đời…

Nhưng có lẽ cái chất lãng mạn ở nhà thơ vùng đồng bằng ấy nó đã ngầm cháy tự hơn bốn, năm mươi năm trước khi thi nhân mới bước chân chập chững vào đời qua bài thơ “Cảm ơn, và xin lỗi một người”, tác giả ghi gởi cho Ch ^[2] , mà chúng tôi tình cờ bắt gặp, có đoạn:

Thế rồi, hai hình bóng non trẻ ấy gặp nhau trong vườn nhà ai giữa một đêm khuya dưới ánh trăng mờ ảo với một chút phân vân giữa mơ và thực:

Có lẽ vì cái lòng tự ái của nàng có cái tên “Ch” nào đó mà nhà thơ đã giữ lại trong tim và đề thư gửi tặng, với nỗi “phân vân” của tuổi còn bé bỏng, là nguyên nhân cho những bước chân nhà thơ lúc ấy cũng mới vào đời nhận ra mình sáng sáng chiều chiều thơ thẩn cô đơn và tự ví mình qua bóng hình chiếc xe bò đã cũ tự chở lấy đời mình:

Nhưng thi nhân không trách người mà còn cảm ơn đời, cảm ơn người:

Và thế rồi cuộc tình ấy rồi ra không bao giờ đậu lại bến bờ nào… Có lẽ đó là một cuộc tình so le ngôn ngữ, một thứ ngôn ngữ của lễ giáo không dung chứa nổi cái chất lãng mạn giữa thầy và trò, giữa hai mảnh hồn trinh nguyên trong trắng dưới một mái trường ngày nào, và lúc bấy giờ, nó khó có thể được người đời chấp nhận vì nhân luân luôn đặt nặng phần lễ giáo, nặng tính kỷ cương, nặng phần thuần phong mỹ tục để giữ gìn cái mối giềng xã hội cho tốt đẹp vậy. Thi nhân không những không trách thế nhân về điều này, mà còn có lời cảm ơn và xin lỗi người thương và cuộc đời:

Tình yêu đầu đời của thi nhân như thế đó và nó cứ nằm êm trong tâm hồn nhà thơ qua gần năm mươi năm, để có lần Cao Thoại Châu tâm sự qua bài viết ngắn: “Châu Đốc, nơi đưa tôi chập chững vào đời”, được tác giả vén chút màn bí mật về bút hiệu Cao Thoại Châu, và người thưởng ngoạn thơ ông hiểu rõ hơn về những bước chân đầu đời của tác giả và ý nghĩa hai chữ “Ch” mà nhà thơ ghi tặng:

Dòng thơ của Cao Thoại Châu sau cuộc tình không thành ấy rồi cứ tiếp tục âm ỉ chảy trong hồn qua hơn bốn mươi năm qua rồi nhưng vẫn bền bỉ:

Với cái “thứ đau buồn không tên gọi” ấy chính là niềm cô đơn bất tận một đời:

Vì đã từng lặn ngụp trong bể tình trường rồi không tròn cuộc hẹn nên Cao Thoại Châu rất sợ những buổi tiễn đưa nhau:

Thế nhưng, Cao Thoại Châu vẫn không khỏi bị ám ảnh bởi một lần đưa tiễn mới ngày nào:

Nhưng rồi cũng đưa tiễn và trớ trêu thay, tác giả lại đưa tiễn chính mình khi chia tay với tuổi ba mươi, tác giả hồi tưởng lại những ngày mới vào đời qua cái nghề dạy học mà ngao ngán biết bao:

“Tiễn chân tuổi ba mươi” là vậy, nhưng khi “chào mừng tuổi năm mươi” nhà thơ của chúng ta cũng chẳng lấy gì làm vui sướng lắm:

Phải chăng đây cũng lại một lần nhắc đến “em”, người em “Ch” cho nhà thơ có cái tên riêng giữa biển trời văn chương để nhớ!

Dù sợ tiễn đưa, nhưng rồi Cao Thoại Châu lại “… nhớ lúc Trâm đi xa” mà hồn cứ lãng đãng, bàng hoàng, giằng xé và tha thiết lắm:

Và rồi:

Những hình ảnh “tôi là núi sao người bỏ núi”, “tôi là thuyền sao người không qua sông” là hình ảnh chập chùng man man bất tận mang theo lời thống trách thương yêu vô cùng. Nó làm cho người nào có chút lòng là nghe ra tiếng thở dài trong gió trong mây của một người tuyệt vọng biết chừng nào!

Dù có cố tránh thế nào nhưng rồi Cao Thoại Châu cũng phải đành “tiễn bạn” trong nỗi ngậm ngùi:

Là một người nghệ sĩ với tâm hồn ngập đầy chất lãng mạn, khi ở tuổi ngoài bảy mươi, thi nhân vẫn để hồn mình trôi về một chốn nào, mơ tìm lại một bóng hình, khắc khoải chờ nghe đến mỏi mòn một giọng nói từ phương trời mây nước xa xăm:

Qua những âm điệu dìu dặt mà tha thiết như những hương ấy và người ơi sắc ấy, rồi thêm một Tết, lại thêm tờ lịch, đêm giao thừa điện thoại vẫn không reo làm cho người thưởng ngoạn liên tưởng đến nỗi chờ mong tha thiết biết bao nhiêu của tác giả và rồi thi nhân một mình một bóng chìm vào bóng đêm trừ tịch, cô đơn lặng lẽ biết dường nào... Điều này làm cho tôi nhớ lại có lần thi sĩ Cao Thoại Châu đã thổ lộ:

Phải chăng, Cao Thoại Châu mãi mãi mang trong hồn mình một tâm cảm cô đơn tận cùng và mãi mãi muốn ôm hoài mộng mị dù đã trễ hết những cuộc tình:

Dòng thơ Cao Thoại Châu, với những bài thơ ca ngợi cuộc tình ngang trái, dở dang làm người đọc nhiều lúc cũng phải nhận ra cái đẹp của những cuộc yêu đương không tròn, những đưa tiễn mặn bờ môi và cảm thông cùng tác giả đã triền miên chìm trong dòng chảy của một dòng sông tình ái, phải qua nhiều khúc rẽ của cuộc đời đầy vị cay và mặn.

Thế nhưng, người đọc còn nhận ra thêm ở thơ Cao Thoại Châu cái ý nghĩa cao siêu của đời sống qua những lời “minh triết”:

Quả là những vần thơ thoát ra từ một tâm can già dặn với mấy mươi năm chìm nổi giữa dòng đời, cùng cái tứ thơ vừa cô đọng như một thứ cao hổ cốt, vừa đắng ở bờ môi, vừa tê ở đầu lưỡi và vừa ngọt lịm trong tim sau mấy mươi năm gần như cạn dòng máu tươi làm nên đời sống. Làm thơ tình yêu, Cao Thoại Châu làm với con tim tràn trề sinh lực với những “mộng mị một đời không nỡ dứt” bao nhiêu, thì làm thơ về cuộc đời thường, tác giả lại chắt lọc những chất liệu đời mà ông đã từng sống, từng trải, để rồi thơ toát ra từ một con người lão luyện đầy kinh nghiệm bấy nhiêu. Như một lời tâm sự hay một mối ưu tư?

Để rồi nhận ra cái giây phút tuyệt đỉnh của cuộc đời nào rồi cũng có cùng số phận như nhau trong một chu kỳ của dòng sống thế nhân:

Còn đỡ khổ nếu gặp rượu ngon để nghe được tiếng cười trong cơn say bất tận, nhưng rủi gặp “rượu lạt” rồi thì , ôi thôi, đời còn chua chát biết bao nhiêu:

Dưới cảm nhận của người đọc, qua những vần thơ mà chúng tôi tình cờ bắt gặp, thi sĩ Cao Thoại Châu quả là một nhà thơ lãng mạn đúng mực, ông luôn luôn chung thủy với những cuộc tình, một thứ tình yêu làm nên thơ ông và làm nên cuộc sống đời ông. Thêm vào đó, thơ ông còn phảng phất đó đây một thứ nhân sinh quan mang đầy chất “triết lý” mà gần gũi, dễ nhận dưới cái nhìn của ông về cuộc đời, về nhân sinh và về chính mình sau 70 năm lăn lóc sống giữa dòng đời đầy biến thiên dâu bể này, thật vô cùng thâm thúy, ý nghĩa.

Lấp Vò ngày 26-2-2008, đọc lại và bổ túc ngày 20-4-2008

© 2008 talawas

---

^[1]Tạp chí văn học nghệ thuật Thư Quán Bản Thảo, số 30, năm thứ 7, tháng 1-2008, giới thiệu ba người viết cũ là Trần Huiền Ân, Mang Viên Long và Cao Thoại Châu.
^[2]Tuyển tập Thơ miền Nam trong thời chiến, tủ sách văn chương Miền Nam, do Thư Ấn Quán xuất bản, Hoa Kỳ, năm 2006.
^[3]Trang nhà Thất Sơn Châu Đốc, trang bút ký, ngày 21-2-2008.