Dù thích hay không thì ngay lúc để mắt tìm hiểu chút xíu về nỗi say mê định kỳ của nhơn loại trong túc cầu, về chuyện hứng chí rồ dại hay không giống ai ráo với một vài cầu thủ biểu tượng của bóng giới, thế là y như phép có chuyện để bàn liền. Mê một vài cầu thủ thì còn cái sướng nào hơn, ít nhứt mấy tên tuổi đó, cho tới giờ này, là có thiệt chớ hổng ảo. Khỏi lễ nghĩa gì ráo, toàn trận đấu, che giấu hay lộ liễu, cũng chỉ ngửi được thứ không khí sặc mùi hung bạo (từ hồi nền bóng đá sơ khai chưa có trọng tài cho tới sau này lúc ‘dàn nhạc’ đã tìm được ra ‘nhạc trưởng’). Đội banh y chang đoàn chó săn, một trong những điều phải có là việc hài hoà giữa cá nhơn với cả nhóm. Có cần phải đọc lại cuốn Chuyện rừng già không ta, đặng nhìn cho ra, ở cầu thủ này hay cầu thủ kia, cái khía cạnh Mowgli của sách, đôi khi bọn họ lại còn làm ta liên tưởng tới những Hoàng tử Bé mà to đầu nữa kìa. Khi nghĩ tới những chuyện được viết hay được nhắc tới trong thời gian World Cup, nếu phải so sánh, thì y hình chúng chẳng đâu vào đâu ráo trọi. Thí dụ Zinedine Zedane chẳng hạn, đây thiệt sự là một Mowgli hay một Hoàng tử Bé đã già nua?

Nhơn vụ tuổi tác, tui xin nhắc tới anh chàng Ăng-lê Stanley Matthews. Lúc tui còn nhỏ, tía tui khoái ảnh hết biết, hồi thập niên 50 chi đó, ở tuổi 38, anh Matthews ni đã thủ huề 3-3 cho đội nhà sau khi bị dẫn trước 3-1, và rồi mãi 50 tuổi mới tà tà về hưu. Nhờ cuốn sách hấp dẫn Nghệ thuật làm bàn (ấn bản Lattès) của Ken Bray, sách gối đầu giường của tui từ 15 bữa nay, mà tui đã tìm ra lại cái tên Mathews này và bài tường thuật về trận chung kết Blackpool-Bolton. Có lẽ ta cũng nên nhắc chút xíu tới anh thủ môn. Dòm bản mặt đưa đám của Fabien Barthez sau chiến thắng đá phạt đền của đội Ý, tui tự nhủ: Mèn ơi, kịch sĩ thứ thiệt đóng tuồng dám cũng hổng xuất sắc bằng!

Trở lại với Zidane, một Zidane thôi miên hơn là một Zidane ảo thuật... Không phải vì Zidane được anh chàng Ăng-lê Ken Bray (còn là một tiến sĩ vật lý lượng tử nữa đó nha) coi như thiên sứ, thánh nhơn, thậm chí cả như Thượng đế. Cũng không phải vì đương kim Tổng thống Pháp đã ‘cương’ đại trước máy vi âm, rằng đây là bậc trượng phu với tất cả những đức tánh nhơn bản mà loài người có thể tưởng ra được. Cái gờm nhớm trong những bài viết tui đọc về Zidane, chúng còn tệ hơn cả những điều chung chung vớ vẩn: buổi hoà nhạc bằng những rầm rộ tán dương, nhưng nói xấu những người hết lời khen Zidane làm chi dzậy cà. Cũng có phải lỗi của Zidane đâu. Rồi ảnh có đọc hết ba cái đó không ta? Dám đọc rồi ảnh ngộp thở luôn hổng chừng. Thiệt tình, có lẽ cũng hổng sai nếu ảnh được coi như một cầu thủ vừa hiếm có vừa tuyệt vời. Ảnh là Nijinski của bóng giới. Xui cái là những người coi Nijinski nhảy múa thì hổng ai còn sống hết, thôi thì ví với Noureev của bóng tròn vậy, nhưng tuyển thủ bóng tròn không phải là vũ công, nên rồi luật chơi khác đã đành mà cách chơi cũng khác luôn, trong cả không gian lẫn thời gian.

Ở một trận đấu, tui không nhớ rõ trận nào, Zidane lãnh cái thẻ vàng, thế là anh chàng nổi hung lên, làm ngay một bàn thắng rất lịch lãm, y chang một đoạn văn viết hay và viết lẹ (văn của Morand hay của Cocteau?). Nói về viết lách thì phải kể tới nhà dìu dắt Domenech, trong giờ nghỉ giải lao giữa một trận tranh tài, ông đã tuyên bố: Trận đấu không viết vọn vẹn trong 45 phút mà phải viết trong 90 phút, hay hơn nữa, 120 phút. Động từ ‘viết’ dùng ở đây nghe hay ho quá cỡ. Không dưng thấp thoáng những hình ảnh nghệ thuật, ngôn ngữ nghệ thuật của cuộc chơi. Aristote, ngay chóc Aristote với luận điểm thuần tuý vì nghệ thuật.

Vốn là một tiểu thuyết gia, tui thấy Zidane quả là hấp dẫn, hấp dẫn vì rằng ảnh bắt ta phải đoán thay vì nhìn coi ảnh làm chi. Chơi trò ấy là thủ và thủ kỹ. Không chừng có chuyện lờ mờ hay thách đố sao đó, đủ sức thuyết phục để anh chàng vòng trở lại mặc áo tuyển thủ quốc gia. Trong một màn phỏng vấn về vụ ni, ảnh nói cho tới khi thở hơi cuối cùng, nhứt định ảnh sẽ ngậm tăm. Nói thế làm người ta liên tưởng tới một bi kịch Hy Lạp, và rồi với tấm thẻ đỏ của ngày 9 tháng Bảy vừa rồi, Zidane biến thành Sophocle y chang: Đời sống con người chỉ được xét đoán trong hồi chung cuộc (trong trường hợp này đúng ra là sự nghiệp của con người và chính cái đoạn chung cuộc này mới sanh chuyện).

Tấm thẻ đỏ là một biến cố lớn. Phản ứng tức thời thì: Ôi định mạng, ôi rủi may, ôi giận dữ, thôi thì nhắm mắt lại rồi quên bà nó đi. Còn bằng như ngược lại, xối xả tuôn ra là coi như tiêu. Tui dòm sự việc này như một hình thức tự hủy và liên tưởng tới một câu ngạn ngữ có ít nhiều mùi phân tâm học: "Cái chi tưởng sẽ rối rắm thiệt ra lại êm ru bà rù". Biến cố lớn đã có trọng tài cầm cân nẩy mực, mắc mớ chi tới tui, tới chúng ta, mà bọn mình dzô trỏng xớ rớ kia chớ!


Bản tiếng Việt © 2006 talawas