Dịch giả Dương Tường
Xin ông cho biết ý kiến về “sự cố" hiện nay với tạp chí điện tử talawas.
Gần đây rất nhiều người ở Việt Nam không truy cập được talawas. Tôi luôn nhận được những cú điện thoại của bạn bè gọi đến trao đổi về chuyện này, nhiều người cho rằng talawas bị chặn bằng “tường lửa". Tôi không thường xuyên truy cập talawas, vì mắt kém, ngại lướt mạng, nhưng vẫn theo dõi qua những
Thư talawas (talawas newsletter) như là một thứ digest và đôi khi cũng tham gia dịch hoặc viết bài cho talawas. Theo tôi biết, talawas có lẽ là tờ báo mạng thực hiện ở nước ngoài có đông độc giả trong nước nhất vì nó mang lại nhiều thông tin phong phú, đa chiều, bao quát nhiều lĩnh vực văn hoá, đặc biệt với những bàn tròn về những vấn đề mà ở trong nước, vì lý do này, nọ, chưa có điều kiện để tổ chức một cách thoả đáng. Vì vậy sự cố đang xảy ra đã khiến dư luận xôn xao. Tôi không nghĩ rằng talawas đã có những luận điệu chống lại đường lối, chính sách của nhà nước Việt Nam, hoặc, như người ta nói, tiếp tay đẩy mạnh quá trình “diễn biến hòa bình." Trong tình hình hiện tại, tôi nghĩ dựng tường lửa chặn talawas – nếu quả là có chuyện ấy– là hạ sách.
Dịch giả Ðoàn Tử Huyến
Ông có nhận xét gì khi đột nhiên tạp chí điện tử talawas lại bị chặn lại? Vì sao tường lửa với talawas lại xuất hiện vào lúc này?
Tôi thấy tiếc vì nhiều độc giả Việt Nam không được đọc talawas thường xuyên nữa. Ðây là một tạp chí có nhiều bài vở, ý kiến, thông tin về văn hoá, văn nghệ (là cái mà chúng tôi đang cần) bổ ích và thú vị. Còn vì sao thì tôi không biết. Cơ quan chức trách nào làm việc ấy thì cơ quan chức trách đó trả lời. Chắc phải có lí do nào đấy, tôi không đủ thông tin nên không đoán mò.
Ông có cho rằng talawas đang phải "trả giá" cho việc "tranh đoạt" quá nhiều độc giả trong nước khiến cho một số diễn đàn văn nghệ trong nước mất đi vị trí độc tôn?
Tôi không thể đưa ra một câu trả lời chính xác. Nhưng tôi không nghĩ rằng sự việc lại có vẻ đơn giản, trẻ con đến thế. Diễn đàn, độc giả, thời nào cũng vậy, và thời nay càng vậy, có là của riêng ai đâu. Người tử tế, thực sự vì văn hoá, vì tiến bộ, nếu có "cạnh tranh" thì cũng phải dựa trên những luật chơi sòng phẳng, minh bạch; phải biết chấp nhận những giá trị thực của "đối thủ" chứ - cả khi đó là đối thủ thật sự. Và ở thời đại này đừng nên phân biệt trong nước với ngoài nước, lại càng không nên nghĩ đến "độc tôn", nhất lại là trong văn hoá, văn nghệ; cái cần nghĩ, cần bàn là các giá trị, giá trị khách quan, là sự chọn lọc, tiếp nhận các giá trị đó để phát triển.
Tôi hiện nay vẫn chưa truy cập được địa chỉ của talawas. Tôi cũng không rõ là có nhiều người truy cập được hay không. Nhưng tôi nghĩ rằng thời nay ai muốn có thông tin (cũng như ai muốn gửi thông tin) thì khó mà ngăn cản được. Cho nên theo tôi có lẽ thay vào việc ngăn cấm (vừa mất công, mất của của cả hai bên, lại tạo tác động tâm lí, dư luận tiêu cực), nên chăng tổ chức trao đổi, tranh luận; phân tích thực sự để mọi người cùng tham gia, cùng tìm hiểu và lựa chọn. Tôi tin trình độ người đọc - những người đã có đủ điều kiện vật chất và trí tuệ để lên Internet, vào talawas - đủ sức phân biệt nên, không, phải, trái. Càng ngày thế giới càng ăn nhau, hơn nhau ở thông tin, cập nhật, nhiều chiều. Dân xứ mình kém ngoại ngữ, nay có một nguồn thông tin tiếng Việt như vậy, phải biết tận dụng, gạn lọc mới phải. Ông Dương Trung Quốc nói ở Quốc Hội rằng chúng ta không nên đóng cửa lại, mà phải nhìn ra ngoài. Tôi thấy rất đúng!
Dịch giả Phạm Toàn (nhà văn Châu Diên)
Ông nghĩ gì về việc đột nhiên độc giả tại Việt Nam không thể đọc được tạp chí điện tử talawas nữa? Liệu đây có phải là sự hiểu nhầm từ phía những người quản lí mạng đã đánh đồng talawas với những tạp chí thiếu lành mạnh khác?
Rõ là tường lửa rồi, còn hiểu lầm gì nữa? Mà nếu đã không là hiểu lầm thì cũng nên nói toẹt sự thật ra.
Cần thấy rõ thực chất talawas là một diễn đàn thiếu “lành mạnh", cực kỳ thiếu "lành mạnh", vì nó thông minh quá, nó dân chủ quá, nó tử tế quá. Dẫn chứng? Bọn cực hữu bên Pháp hành hạ chửi bới đồng đội của ta, anh Georges Boudarel ấy, ai đã đứng ra bênh? talawas. Hoạ sĩ Mai Văn Hiến hai chân teo nằm liệt giường, ai vẫn nhớ và tuyên dương con người từng chạy bộ vẽ chiến sĩ Ðiện Biên kia? talawas. Có công trình “nghiên cứu" không đầy đủ về Việt Nam, ai lên tiếng phê bình? talawas.
Tại sao lại có thể cho rằng talawas làm "hư hỏng" người Việt Nam đương thời nào “trót nhỡ" thường xuyên mở trang Web đó ra? Tôi thì cho rằng sở dĩ bọn Năm Cam, Sáu Quít, Bảy Dừa đi vào con đường tội ác là vì chúng không bao giờ thèm ngó ngàng đến những tạp chí như talawas.
Người Pháp nói “Dis-moi qui tu hantes, je te dirai qui tu es"
[1] là rất hợp với vụ này đối với cả hai phía tích cực và tiêu cực. Nếu bảo talawas là không lành mạnh, thì tôi cũng đành là không lành mạnh, vì tôi thường viết và dịch cho talawas. Tôi tự nhủ mình đã cùng talawas đóng góp vào công cuộc nâng cao trí tuệ con người cùng thời. Nước ta hiện nay không thiếu tiền, chỉ thiếu cái đầu óc dùng tiền cho khỏi mang công mắc nợ. Vậy thì tại sao lại có những người lại muốn "dẹp tiệm" một tạp chí luôn hành động trung thực đúng với lương tri con người thời đại.
Ông có thể cho biết thêm về phản ứng chung của trí thức và văn nghệ sĩ trong nước khi talawas bị chặn?
Tôi cho rằng bất kỳ ai đang đọc talawas mà nay bỗng thấy talawas nằm bên kia bức tường lửa thì người đó phải là Phật sống mới không buột miệng văng tục. Văng tục chỉ là một phản ứng ngay lúc đó chứ tình hình không có gì là bi quan. Nếu thực sự muốn đọc talawas thì vẫn có cách chứ.
Cao nhân tất hữu cao nhân trị. Chưa kể là talawas đâu có chịu bó tay. Có điều là, sự chiến đấu chống lại cái u tối thường mang vị đắng không cần thiết trong cái cuộc đời đầy những điều ngọt ngào đáng yêu này. Ðó không phải là những lời lẽ văn chương, mà là tiếng nói giác ngộ của người đàn ông bảy mươi ba tuổi có nhiều cháu nội ngoại và có vô số học sinh tiểu học trong tầm ảnh hưởng của mình.
© 2004 talawas
Xem phỏng vấn của Mai Hoàng trên talawas:
Dương Thu Hương-“Thực ra tôi là một người phụ nữ khá cổ hủ", talawas, 30.6.2002
[1]Hãy cho tôi biết bạn sợ ai, tôi sẽ cho bạn biết bạn là ai.