Sự phát triển ngôn ngữ lóng trong tiếng Việt vô cùng thú vị và phong phú. Chỉ trong vòng 20 năm qua ít nhất có khoảng năm nghìn từ-ngữ lóng xuất hiện. Nếu bạn biết rằng tiếng Việt phát triển hết sức chậm rãi và “điềm đạm” thì con số đó sẽ gây sửng sốt không kém sự kiện 11/9. Thật tiếc là ở Việt Nam từ trước đến thời điểm gần đây, chưa có ai đi sâu nghiên cứu về lĩnh vực này vì nhiều lí do. Nhất là trong “ý thức” của trí giới ở đây, tiếng lóng là thứ ngôn ngữ bẩn thỉu không đáng quan tâm. Thật là một sai lầm vô cùng to lớn. Tiếng lóng thực sự là nỗi lòng của con người, phản ánh thực trạng ngột ngạt của xã hội và sự cứng nhắc vô nhân tính của luật pháp. Tiếng lóng là tinh thần phản kháng lúc công khai lúc bí mật, là tiếng nói tâm tình, là tinh thần trào lộng, là khí phách, là sáng tạo, là trí tuệ, là đạo đức, là văn minh… Ôi 20 năm ấy biết bao nhiêu tình.
Tiếng lóng ra đời và phát triển như một phương tiện giao tiếp có tính khu biệt, thường được sử dụng trong các nhóm xã hội có cùng mục đích hoạt động như tội phạm, dân chơi, buôn bán (chân chính/gian lận), lính tráng, sinh viên học sinh (nói chung/từng ngành). Dần dần, tùy từng trường hợp, những tiếng lóng có thể mất dần hoặc ngược lại, nó lại thâm nhập sâu rộng hơn vào ngôn ngữ chung của xã hội. Những từ như “cực kỳ”, “bóc lịch” (đi tù), “ổ quỷ” (nơi chứa chấp và hành nghề mại dâm), “sách ba xu” (sách có nội dung đơn giản, nghèo nàn, rẻ tiền), “thượng đế” (khách hàng), “thủy quái” (bọn trộm cướp trên sông nước), “trái cấm” (quan hệ tình dục)… xuất thân giang hồ nay đã vào ngồi trên báo đảng và các văn bản chính thức khác của nhà nước. Có những khi các từ ngữ trong ngôn ngữ chính thống lại trở thành tiếng lóng do những đặc thù về ngữ nghĩa có tính thời sự hay trớ trêu. Ví dụ: “trên bảo dưới không nghe” nay đã thành tiếng lóng hàm nghĩa “bất lực hoặc rối loạn cường dương không giao hợp được”, “về đích” bây giờ còn có nghĩa “thỏa mãn, đạt được cực khoái trong quan hệ tình dục”…
Tiếng lóng là một hiện tượng tự nhiên, vì vậy không thế lực nào có thể điều khiển hay áp đặt được pháp luật với nó. Mọi thứ quy luật hay quy định, quy chế trên đời đều thường được khảo cứu dưới dạng đi theo sau thực tiễn, để giúp cho con người ta có thể thích ứng được với thực tiễn. Tuyệt không có một quy chế nhân tạo nào có thể làm thay đổi hay đè nén mãi mãi được thực tiễn, không biết được điều đó là không được vậy.
Để nói lên cái “đời sống tiếng lóng” sinh động ở Việt Nam hiện nay, tôi xin có bài viết kiểu tuỳ bút/hứng sau đây, mong mua vui chút nào đó cho mọi người. Bài này mới chỉ dùng hai từ “bán” và “bánh” mà thôi:
Cho dù bố mẹ cô làm nghề “bán cháo phổi” [1] , những tưởng cô sẽ cam phận cảnh thanh bần mà cố gắng học hành nên nổi để sau này giúp đỡ mẹ cha, gia đình và bản thân mình nhưng không, MM đã không chịu được cảnh nhà neo khó. Nhìn cảnh những thanh niên quanh cô con nhà quyền chức, buôn bán ăn chơi hưởng lạc, MM đã không cầm được lòng mình, cô đã sa đà sa ngã và “bán thằng miền xuôi nuôi thằng miền ngược” [2] . Cô đã trở thành gái “bán hoa” [3] . Bố mẹ có biết vặn hỏi đánh đập thì MM đã “bán cái” [4] cái thực tế đời mình cho xã hội và gia đình. Thảm họa căn bệnh AIDS của loài người dường như không đủ sức ngăn đe người ta trước những cám dỗ của đời sống. Ừ thì ai cũng sống có một lần. Ừ thì ai cũng chỉ một lần đi “bán muối” [5] . Cũng như trước đây, dù có phải đi “bán muối” giữa lòng biển sâu nhưng hàng triệu người Việt Nam khắp trong Nam ngoài Bắc vẫn đi “bán rẫy” [6] . Cũng chỉ mong được sống một ngày sung sướng, một ngày cho đúng nghĩa con người. Cũng vì những khát vọng thiêng liêng là sống hay phải sống, xã hội còn có những chuyện đau lòng hơn cả chuyện “bán hoa”, đó là hiện tượng “bán trứng” ngày càng phổ biến trong quần chúng lao khổ. Đây là từ chỉ những người đàn bà, con gái đi lang thang rồi có con, muốn bán đứa con đó đi, hoặc những phụ nữ muốn đẻ thuê cho người khác cần con. Thật là đau lòng vậy. Trên trang báo mạng vietbao.vn
ra hôm 1.10.2005 có bài “Cò bán trứng” dẫn ra một câu nói của một người nghe sao mà đứt từng khúc ruột: “Nếu tui là con gái, tui không đi làm công nhân cho cực khổ, đi bán trứng có tiền hơn, mỗi lần bán cũng kiếm được mấy triệu.” Tại sao lượng khách du lịch phương Tây tham gia các đường dây sex tour
đến Việt Nam ngày càng nhiều, trong đó có cả những nhân vật nổi tiếng và sáng như sao lấp lánh cỡ ca/nhạc sỹ người Anh Gary Glitter? Vì ở đây người ta đang “bán xôn” [7] các loại “bánh” [8] . Bánh là một từ đa nghĩa, không chỉ dành cho những người đói ăn hay những kẻ đói tình/sex
. Vì phụ nữ ở đây những kỳ thấy tháng cũng thường dùng “bánh” để giữ vệ sinh. Thôi thì đủ loại nhãn hiệu nghe thật mĩ miều: Diana, Diana Plus, Softina, Softina có cánh, Kotex, Kotex White, Kotex siêu mỏng, Kotex siêu thấm
… “Bánh” ở đây rất rẻ, với 2-3 USD người ta đã có thể ăn “bánh bèo” [9] . Tuy nhiên, loại “bánh” này rất nguy hiểm vì nhiều “bánh” nghiện hít chích ma túy cho nên không cẩn thận, khách hàng sẽ ăn phải “bánh đa” [10] là tiêu đời phồn hoa. Trở lại chuyện của MM thì kể từ ngày cô đi “bán miền xuôi nưôi miền ngược”, thu nhập của cô cũng không đến nỗi. Cô đã mua được xe máy “xịn”, quần áo, mỹ phẩm cũng toàn loại “xịn”, cho nên cô và các em cô ăn “bánh chưng” [11] “thoải con gà mái”. Hơn nữa, cô lại còn có tiền nuôi em ăn học. Bố mẹ cô dẫu có rầu lòng nhưng cũng không thể từ chối những đồng tiền của cô được. Cuộc đời “bán cháo phổi” của họ rất nghèo, nhiều khi túng quẫn. MM khá đắt hàng vì “bánh kẹo” [12] của cô ngon. Ai gặp cũng phải khen đôi “bánh sữa” [13] và cặp “bánh giò” [14] của cô. Các hoạ sỹ “yết kiêu” (kiêu căng, kênh kiệu) trường Yết Kiêu (Đại học Mỹ thuật Hà Nội) nhìn thấy cũng phải thích mê đi, họ bảo cô trông giống thần Vệ nữ Milo. Nhiều khi họ muốn mời cô vào trường làm người mẫu nude nhưng cô từ chối. Thứ nhất công việc đó thu nhập rất bèo, thứ hai là cô sợ gặp phải khách quen. Có ông hoạ sỹ/giảng viên của trường còn nấc lên thảng thốt: “Cái ‘bánh da lợn” [15] của nó mới đẹp làm sao! Ăn rồi thì không muốn về nhà mà cũng không muốn đi đâu nữa.” “Bánh” ở Việt Nam cũng rất phong phú về chủng loại mặt hàng. Khách hàng là nam giới thì thường ăn “bánh bao” [16] . “Bánh bao” ở đây giá nào cũng có, từ bình dân đến cao cấp hoặc siêu cao cấp. Cao cấp thì có các loại như “bánh bao sinh viên”, “bánh bao người mẫu”. Báo chí từng kể có tên trùm mafia đã ôm một cặp tiền đi tận Huế để tìm mua “bánh bao hoa hậu”. Các loại “bánh bao” đó đều chân dài. Có loại siêu cao cấp nữa là “bánh bao còn trinh”, thường là trẻ vị thành niên. Ăn loại “bánh” này không những phải trả bộn tiền mà còn khá mạo hiểm nên nó thường chỉ là món ăn của các quan chức lớn và đại gia. Đã có quan chức cao cấp của chính phủ sau khi ăn “bánh bao” loại này vì bị lộ mà phải đi tù. Khách hàng nữ cũng có thể tìm mua “bánh” ở đây, họ thường ăn “bánh mì” [17] . Đã có lần tôi gặp một “bánh mì” tên là AA khoảng 25 tuổi ngoại hình ưa nhìn. Anh ta cho biết mình ở quê ra đây hành nghề đã được gần ba năm. “Bánh mì” cũng có mấy loại. Tương tự như “bánh bèo” thì có “bánh mì đêm” [18] . Loại này thường hay liên quan đến nhiều vụ án ghen tuông, cướp của, giết người. Các bà các cô “sành điệu con hàng hiệu” thì thường thích ăn “bánh mì gọi” [19] . Nghề bán “bánh mì” hiện nay ngày càng phát đạt vì xã hội ngày càng có thêm nhiều nữ khách thành đạt, nhiều tiền và rất luyến tiếc tuổi xuân. Chỉ mới “bán” “bánh” thôi mà chuyện đã khá dài nên tôi không muốn làm bạn đọc mệt mỏi. Buồn thay khi trong xã hội “bánh” thì nhiều mà không được “bán” công khai, không có hội nghề nghiệp hay công đoàn bảo vệ. Vì vậy những người như MM hay AA cũng hay gặp nhiều nguy hiểm. Đặc biệt là khi “bánh kẹo” cũ nát là họ lại dễ bị sung vào đoàn quân thất nghiệp. Đây là một hoạt động nghề nghiệp không thể không được các nhà chức trách quan tâm vậy. 5.5.2008
(Tài liệu tham khảo:
Sổ tay từ - ngữ lóng tiếng Việt, Đoàn Tử Huyến & Lê Thị Yến, Nxb Công an Nhân dân & TT Văn hóa Ngôn ngữ Đông Tây, 2008)
© 2008 talawas
[1]Làm nghề dậy học.
[2]Bán dâm.
[3]Bán dâm.
[4]Đẩy trách nhiệm cho người khác.
[5]Chết.
[6]Tổ chức vượt biên.
[7]Bán hạ giá.
[8]1.Gái mại dâm; 2.Băng vệ sinh.
[9]Gái mại dâm đứng đường.
[10]Bệnh SIDA/AIDS.
[11]Chưng diện.
[12]Những bộ phận nhậy cảm của cơ thể như bầu ngực, bộ phận sinh dục (thường dùng để nói về nữ giới).
[13]Bầu vú phụ nữ.
[14]Cặp đùi.
[15]Bộ phận sinh dục nữ.
[16]Mại dâm nữ.
[17]Mại dâm nam.
[18]Mại dâm nam chuyên bắt khách trên đường phố về đêm.
[19]Mại dâm nam, “trai gọi”.