trang chủ talaCu ý kiến ngắn spectrum sách mới tòa soạn hỗ trợ talawas
  1 - 20 / 7412 bài
  1 - 20 / 7412 bài
tìm
 
(dùng Unicode hoặc không dấu)
tác giả:
A B C D Đ E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Ý Z
Điểm nóngChính trị thế giới
8.4.2008
Tôn Phượng Minh
Những câu chuyện của Triệu Tử Dương khi bị giam lỏng
Dương Danh Dy dịch
 1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11   12   13   14 
 
Ngày 6 tháng 11 năm 1992

Triệu Tử Dương: không nghĩ là bị giam lỏng


Triệu Tử Dương nói: về vấn đề của tôi, ngay trong [vòng] nửa năm, bọn họ đã kiểm tra rõ trong nội bộ; từ năm ngoái, vốn đã nói phải kết thúc vụ án. Thế nhưng có người già bảo: bây giờ vừa mới yên ổn mà [trước mắt] lại xử lý vấn đề kết án Triệu Tử Dương ngay, chẳng phải là sẽ đưa sóng gió tới à? Thế là lại kéo dài ra.

Về vấn đề của Bào Đồng, Triệu nói: đại để là Kiều Thạch đã tỏ thái độ, do Bộ Công an, Bộ Tư pháp, Bộ Giám sát cùng viết một báo cáo gửi Trung ương, thuyết minh không đủ điều kiện khởi tố. Thường vụ Trung ương đều đã phê duyệt báo cáo này, và không đề xuất ý kiến bất đồng. Sau đó báo cáo này được chuyển đến chỗ Đặng Tiểu Bình, nghe nói, đối với báo cáo này Đặng xem mà cũng không xem, chỉ nói: vì sao lại không kết tội vậy? Bào Đồng là một kẻ xấu mà! Và thế là xử Bào Đồng 7 năm tù.

Triệu Tử Dương lại nói: Về vấn đề “4-6”, tôi chỉ nêu phương pháp xử lý và ý kiến bất đồng mà còn trị tội tôi, thực hiện giam lỏng, hạn chế tự do của tôi, điều này tôi không hề nghĩ đến.

Đến đây, Triệu Tử Dương có chút căm giận, nói: đó là vi phạm hiến pháp, sự nhẫn nại của tôi chỉ có giới hạn, [sẽ] đến thời gian, nhất định tôi phải tố cáo những điều đó với xã hội.

Lương Bá Kỳ, phu nhân của ông, cũng một lần nói với tôi: không để cho làm Tổng Bí thư, thì không làm nữa! Ông nguyện nhường ghế, không nghĩ là như vậy lại trị tội người! Nhìn thần thái của Lương Bá Kỳ, tôi thấy rất thương cảm, lúc đó tôi chỉ có thể dùng ánh mắt đồng tình để biểu thị với bà thôi, chứ [tôi] còn có thể nói được điều gì!

Cái khiến tôi cảm thán là, quốc gia nhân trị, chính thể chuyên chế đều như vậy thôi. Luật pháp chỉ có hình thức, là làm ra vẻ; đối với Tổng Bí thư mà còn như thế, thì chẳng cần nói đối với nhân dân nói chung làm gì. Trên thực tế hoàn toàn là căn cứ vào đòi hỏi chính trị, đòi hỏi thống trị và quan hệ lợi ích của mình để định vấn đề, là lấy lời [nói] thay cho pháp luật. Không chỉ như thế, mà hơn nữa, dưới loại thể chế này, không khí chính trị của nó là điều mà Lý Thuỵ Hoàn đã chỉ ra trong một lần nói chuyện: “vẫn là ai nắm quyền thì mọi cái đều đúng.” Cũng có nghĩa là nói, mọi người đều tán tụng; “nhưng một khi mất quyền, thì chẳng cái gì đúng nữa”. Không chỉ như vậy mà tôi còn cho rằng, thậm chí đã trút hết sai lầm vào đầu những người đã mất quyền, không thể nêu một chữ về thành tích lịch sử của họ. Thậm chí còn có người còn tiến hành một cách giả vờ thành thật cái gọi là “vạch trần phê phán”; tất nhiên cũng chỉ là để lấy lòng lãnh đạo, để thể hiện mình mà mượn gió bẻ măng; còn người bị phê phán thì lại không có bất kỳ sự tự do biện bạch nào, làm đến mức ranh giới đúng sai không rõ, làm hỏng cả phong khí xã hội. Lại nữa, mặc dù công khai rêu rao không liên quan gì đến con cái và gia thuộc, nhưng trên thực tế sau sự kiện “4-6”, con rể Triệu Tử Dương đang công tác tại Bộ Tổng Tham mưu đã bị điều đi, hơn nữa, trước sau vẫn chưa phân công công tác mới. Theo tôi được biết, sự kiện này trước tiên do Trì Hạo Điền đề xuất, được Giang Trạch Dân phê chuẩn chấp hành. Một thân thích khác của Triệu công tác tại bệnh viện, ý định đề bạt người này đã bị gạt ra ngoài. Đó chẳng phải là điển hình của việc lấy người vạch ranh giới à, hoàn toàn là làm theo kiểu liên lụy phong kiến, lấy đâu ra văn minh hiện đại!

Triệu Tử Dương nói: Tôi còn một điều không hề nghĩ tới: đó là nhân dân cả nước đã dành cho tôi tín nhiệm và kỳ vọng lớn đến như vậy.

Tôi nói tiếp: Sau sự kiện “4-6” hình tượng và uy vọng của ông trong tim óc nhân dân cả nước không thấp đi mà lại cao hơn. Tiện đây nói mấy việc mà tôi đã tự mình trải qua:

Một là, một lần tôi đến một hiệu ảnh lấy tấm ảnh chụp chung với Triệu Tử Dương, khi người chủ hiệu nhìn thấy hình Triệu Tử Dương đã nói ngay: rửa ảnh Triệu Tử Dương, không lấy tiền, ông ấy là người tốt.

Một là, có một khách trung niên đến chơi, thấy ảnh Triệu Tử Dương ở chỗ tôi, đã lập tức tỏ ra xúc động, chảy nước mắt.

Một là, một lần tôi tới Hải Nam tham dự hội nghị hàng năm của Hội nghiên cứu Uỷ ban Cải cách Thể chế Quốc gia, có một thầy dạy khí công biết tôi quen Triệu Tử Dương, đã vội vàng đi tới trước mặt và nói với tôi: nhất định phải thay mặt ông ta hỏi thăm sức khoẻ Triệu Tử Dương, và nói ông vô cùng khâm phục Triệu Tử Dương. Sau khi hội nghị họp xong khi tôi ăn cơm tại phòng đợi tại sân bay, một Hoa kiều biết tôi quen Triệu Tử Dương đã mua ngay một làn quả xoài tặng tôi và nhờ tôi nói với Triệu Tử Dương, ông ta muốn mời Triệu đi Tây An tham quan chỉ đạo công ty do mình mở ở đó. Như thế là thân giá của tôi hình như cũng được nâng cao lên.

Một là, một xí nghiệp hương trấn ở Lai Dương, Sơn Đông, vừa gặp tôi đã nói: không có Triệu Tử Dương thì không có xí nghiệp hương trấn chúng tôi, nhất định nhờ tôi chuyển tới Triệu Tử Dương, ông ta muốn tới thăm Triệu Tử Dương. Giám đốc khách sạn Tứ Xuyên ở Bắc Kinh cũng nhờ tôi chuyển lời: Triệu Tử Dương làm cho Tứ Xuyên không ít việc tốt, ông ta sẽ làm những món ăn ngon nhất để thết đãi cả nhà Triệu Tử Dương. Nhưng ông hiện nay bị hạn chế, không tự do, không thể đến dự tiệc được. Mọi người đều biết, nhân dân Tứ Xuyên từ lâu đã lưu truyền câu “muốn ăn cơm, tìm Tử Dương”.

Lại nữa, một thân thích của tôi tên là Tôn Thư Linh ở Hồng Kông, nhìn thấy ảnh Triệu Tử Dương tại nhà tôi, khi biết tôi và Triệu Tử Dương có quan hệ thân thiết đã nhờ tôi dẫn tới thăm ông, nói rằng: cả nhà em đều tôn kính ngưỡng mộ Triệu Tử Dương, nhất là chồng em, dù là người nước ngoài nhưng đã từng học tập công tác tại Trung Quốc, hễ khi nào nói tới Triệu Tử Dương là anh ấy đều cúi người xuống tỏ ra vô cùng kính phục. Sau này tôi gửi tặng cô em đó một chai Long Tuyền tửu do Triệu Tử Dương tặng tôi. Cô em hứa sẽ giữ gìn cẩn thận và trưng bầy chai rượu ngay trong nhà. Sau đó không lâu, còn từ Hồng Kông gửi về một bài thơ:

Long tuyền ngọc dịch Triệu quân tặng.
Minh huynh tích ẩm tứ Thư Linh
Thức Hàn [1] niệm thiết tửu ý nồng.
Khất kiến dẫn giai hối Thư Linh.


Dịch nghĩa:

Ngọc dịch long tuyền Triệu quân tặng Anh Minh không uống cho Thư Linh Ngưỡng mộ người mới quen ý rượu nồng Xin gặp theo bậc thềm tới dạy Thư Linh

Tôi cũng đã từng nói chuyện với Đỗ Nhuận Sinh về một số việc mà tôi đã trải qua, Đó là lòng dân cả nước hướng về, là sự biểu đạt đối với chính nghĩa và chân lý.

Còn nhớ nhà triết học Vương Nhược Thủy đã từng nói với tôi: nếu như thực hiện nhân dân toàn quốc bầu cử trực tiếp, khẳng định là mọi ngưṾi sẽ chọn Triệu Tử Dương chứ không phải là Lý Bằng. Đại khái điều này là kết luận khách quan.

Tôi cho rằng bất kể từ nay trở đi Triệu Tử Dương ở vào địa vị nào, giam lỏng cũng vậy mà lại trở lại [làm việc] cũng vậy, thậm chí vào trại giam cũng thế thôi, hình tượng, ngọn cờ của ông trước sau vẫn tồn tại. Vì vậy tôi dẫn một đoạn bình luận trong cuốn sách Tấn năng bát động của tác giả Khai Nhan [2] : “Triệu Tử Dương không chỉ toàn lực thúc đẩy cải cách mở cửa về kinh tế mà về chính trị cũng đột phá lập trường cứng nhắc của Đặng Tiểu Bình, trở thành nhân vật đại biểu trong nội bộ Đảng Cộng sản thúc đẩy chính trị dân chủ.” “Về mặt kinh tế, Triệu Tử Dương là tiên phong của đường lối cải cách của Đặng Tiểu Bình, là đại biểu sắc bén nhất trong nội bộ Đảng Cộng sản Trung Quốc.” “Ở trong Đảng, Triệu Tử Dương cũng sáng tạo ra mô thức Triệu Tử Dương mới, thể hiện rõ giá trị của chân lý và lòng tin, thể hiện rõ giá trị cá tính.” Ông cho rằng trong nội bộ Đảng Cộng sản “từ Bành Đức Hoài đến Lưu Thiếu Kỳ, từ Đặng Tiểu Bình đến Hồ Diệu Bang… những công việc mà mấy vị lãnh đạo đương thời đã làm đều được lịch sử chứng minh là chính xác”, dù luôn nhận “sai”, nhận “tội”. “Điều này đã giúp cho tệ nạn không phân biệt phải trái, chủ nghĩa mù quáng, cứ cấp trên là theo trong Đảng phát triển.” “Triệu Tử Dương đã thay đổi truyền thống sai lầm đó.” “Nhưng ông đã chịu rủi ro rất lớn”, “thậm chí khả năng chết vì tai nạn.”

Đúng là trong lịch sử Đảng Cộng sản Trung Quốc, Triệu Tử Dương đã “phá lệ”! Cần có dũng khí phi phàm! Triệu Tử Dương cho rằng là chính xác thì kiên trì không dao động; cho rằng là chính nghĩa thì dũng cảm kiên trì, không sợ mất mũ cánh chuồn; vì chính nghĩa mà không cần “ghế báu”, cam chịu tù đầy chứ không sợ hãi! Theo tôi biết, bản thân Triệu Tử Dương đã có sự chuẩn bị ngồi tù, sau khi viết xong bài tự bào chữa tại hội nghị Trung ương lần thứ 4 và sau khi giao cho người ở bên mình xem xong, khi nói đến vấn đề liệu có vào trại giam hay không đều đã có sự chuẩn bị. Vì “giá trị của chân lý và lòng tin” nguyện hy sinh tất cả của mình!

Đúng như Hàn Sơn Bích [3] , Hồng Kông, viết bài bình luận Triệu Tử Dương, đã nói: “Trong ‘sự kiện 4-6’ Triệu Tử Dương mới được coi là đã thể hiện được phong độ của một nhà chính trị, khiến hình tượng ông càng cao lớn hơn, thiết lập một tấm gương cho đời sau, khiến người ta ca ngợi, khâm phục khí phách của ông. Đúng như câu thơ của Cao Thích đời Đường: “Tính linh xuất vạn tượng; phong cốt siêu thường thâu” [linh thiêng hơn mọi cảnh vật, phong cốt khác thường] Đó là một khắc họa Triệu Tử Dương rất thích hợp.

Xét từ những điều căn bản hơn, tôi cho rằng đó vẫn là sự phát huy lớn tinh thần, quan niệm mà suốt đời Triệu Tử Dương ôm ấp.


I. Bi kịch của Đặng Tiểu Bình

Triệu Tử Dương nói: nỗi lo buồn âm thầm nhất của Đặng là “4-6” đó là vấn đề hàng đầu ông ta phải suy tính. Việc sắp xếp ban lãnh đạo cũng xuất phát từ đây. Do cách nhìn của Dương Thượng Côn và Vạn Lý với ban lãnh đạo mới không nhất trí với bản thân Đặng Tiểu Bình, lo lắng sau này sẽ xẩy ra phản phúc, tiến tới sợ ảnh hưởng tới vấn đề “4-6”. Do đó quan hệ giữa Đặng và Dương Thượng Côn, Vạn Lý không thân. Nghe nói hai người không thể gặp được Đặng, về căn bản không nói gì được với Đặng. Đặng đã để cho hai người Dương, Vạn ra rìa. Nếu không thế thì sau khi Vạn Lý thôi giữ chức Uỷ viên trưởng [Ủy ban Thường vụ Quốc hội], việc đảm nhiệm Chủ tịch nước là điều hợp lẽ.

Triệu nói: xưa nay không bao giờ Đặng trực tiếp nhận điện thoại. Vương Thụy Lâm [4] thư ký của Đặng có tác dụng rất lớn trong cuộc sống cuối đời của ông ta. Quan hệ của Vương Thụy Lâm với Trì Hạo Điền [5] tốt, nhưng quan hệ với Dương Thượng Côn lại không thân. Để quân đội nghe theo chỉ huy của ban lãnh đạo mới chỉ có thể dùng Lưu Hoa Thanh và Trương Chấn. Còn việc có nắm chắc được tình hình hay không đã không tính toán tới.

Triệu Tử Dương nói: phương châm chỉ đạo của Đặng là, về kinh tế thì bất cứ cải cách gì cũng đều được cả, bất kể hình thức sở hữu nào cũng đều không quan trọng, nhưng quyền lãnh đạo của Đảng thì không thể buông. Có nghĩa là chỉ có thể đơn thuần cải cách kinh tế, địa vị lãnh đạo của Đảng Cộng sản quyết không thể dao động, đó là định luật tuyệt đối của Đặng.

Tôi nói: điều đó [nghĩa] là Đảng Cộng sản nhất định muốn thực hiện chế độ tập quyền, không thể nào chia hưởng quyền lực. Về đại thể, Đặng Tiểu Bình đã tiếp thu bài học Liên Xô tan rã, cho rằng chính là vì Gorbachov đề xướng dân chủ hoá, công khai hoá, thực hiện cải cách chính trị nên mới dẫn đến làm tan rã chủ nghĩa xã hội Liên Xô. Vì thể phải thực hiện tập trung về chính trị. Đại khái Đặng Tiểu Bình còn rút kinh nghiệm bài học lịch sử Trung Quốc, cho rằng một nước lớn như Trung Quốc, nếu không có sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Trung Quốc sẽ phát sinh “khoảng trống quyền lực”, như thế nhất định Trung Quốc sẽ xuất hiện nội loạn giống như cục diện quân phiệt hỗn chiến sau khi vua nhà Thanh thoái vị.

Tôi nói: Bây giờ không ít người cho rằng cải cách mở cửa và bốn nguyên tắc cơ bản của Đặng Tiểu Bình tự mâu thuẫn với nhau. Mọi người nói, tại bài nói trong hội nghị Bộ Chính trị mở rộng năm 1980, Đặng Tiểu Bình đã đề xuất rõ ràng: phản đối “tập quyền cao độ”, phản đối “cá nhân đứng trên tổ chức”, phản đối coi “tổ chức là công cụ của cá nhân”, phản đối “tác phong gia trưởng trong đội ngũ cách mạng” thế nhưng ông ta lại để cho Bạc Nhất Ba nhắn lời cho Trần Vân: “chỉ có thể có một mẹ chồng”. Cuối năm 1986, ông ta dùng danh nghĩa Chủ tịch Uỷ ban Cố vấn Trung ương và Chủ tịch Quân uỷ, đã chỉnh [đánh] đổ Tổng Bí thư Hồ Diệu Bang; năm 1989 ông ta lại dùng danh nghĩa Chủ tịch Quân Uỷ Trung ương đánh đổ Tổng Bí thư thứ hai và đưa người thừa kế thứ ba của mình và phong làm “hạt nhân”, thực hiện tập quyền cao độ. Như thế là ông ta đã tự thu lại những cái ông ta đã tự phản đối. Ông ta phản đối Mao Trạch Đông một người nói là xong, phản đối Mao Trạch Đông làm “thái thượng hoàng” nhưng lại đưa mình lên ngồi vào vị trí “thái thượng hoàng”, thực hiện “buông rèm nghe chính sự”. Đối với những ý kiến bất đồng của hai Tổng Bí thư, mà đó là những ý kiến chính xác cũng không dung thứ, mà bác bỏ hết. Loại hiện tượng như vậy trong lịch sử Trung Quốc có rất nhiều, không có gì lạ. Như Hồng Tú Toàn của Thái bình Thiên quốc, một mặt rêu rao: “thiên phụ”, “thiên huynh”, “thiên hạ một nhà”, mặt khác, các lãnh tụ của Thái bình Thiên quốc lại tranh quyền đoạt lợi, tàn sát lẫn nhau; một mặt rêu rao: “bình đẳng”, “bình quân”, “thiên hạ đều là anh em”, một mặt lại xây dựng chế độ đặc quyền đẳng cấp nghiêm nhặt, cưỡi trên đầu nhân dân ra oai làm phúc, hình thành vương triều mới. Kết quả là lật đổ hoàng đế cá biệt rồi tự mình lại làm hoàng đế, cái gọi là “sáu đường luân hồi” lại trở lại điểm cũ. Bây giờ mọi người đều rõ đó là hình thái ý thức chuyên chế phong kiến mấy ngàn năm nay ở Trung Quốc rất thâm căn cố đế, nếu như không trải qua sự hun đúc đào tạo của giai đoạn cách mạng dân chủ tư sản, không qua lễ rửa tội của nền kinh tế thị trường tư bản chủ nghĩa, ai ở vị trí đó cũng đều sẽ như vậy. Và tất nhiên là Đặng Tiểu Bình cũng không ngoại lệ. Đương nhiên nếu tư tưởng không cứng nhắc mà xuất phát từ thúc đẩy tiến bộ xã hội, thích ứng với trào lưu thời đại thì tình hình sẽ có khác. Mọi người công nhận Hồ Diệu Bang, Triệu Tử Dương là nhân vật đại biểu của thế hệ sau.

Cuối cùng, Triệu Tử Dương nói: về cơ bản, Đặng đã bị “bốn nguyên tắc cơ bản” do mình chế định buộc chặt lấy mình mà không thể thoát ra, và đó là bi kịch của ông ta.

Cách nhìn của tôi, về căn bản mà nói là, Đặng Tiểu Bình nhận định tư tưởng chính trị quyền uy, chủ trương cá nhân nói là quyết định, tất nhiên gồm cả màu sắc hình thái ý thức chuyên chính cá nhân.

Theo Lý Nhuệ nói thì Đặng từng nói với Giang Trạch Dân: “Mao cho là Mao nói là xong, tôi cho là tôi nói là xong, bao giờ anh nói là xong thì tôi mới yên tâm.” Điều này đã thuyết minh đầy đủ hình thái ý thức của Đặng. Có loại hình thái ý thức đó thì không thể thực hiện được chính trị dân chủ. Cuối cùng tôi truyền đạt ý kiến của Đồng Đại Lâm [6] , ông ấy nói: từ nay trở đi, liệu không biết Triệu Tử Dương có thể hoạt động đối ngoại với thân phận cá nhân độc lập như các nhân vật quốc tế [Henry] Kissinger, bà [Margaret] Thatcher… để từ trên quốc tế ảnh hưởng vào trong nước không. Triệu Tử Dương nói: bọn họ không thể để tôi ra nước ngoài hoạt động, sợ mở rộng ảnh hưởng của tôi. Đồng thời hoạt động trên quốc tế, cũng chưa chắc cá nhân đã thích ứng. Triệu cho rằng từ nay trở đi mình có ba con dường có thể suy tính: Một là, viết hồi ký, đặc biệt là mười năm gần đây.
Hai là, làm một chút nghiên cứu, nhưng khó phát biểu trong nước, mà chỉ theo quan điểm trong nước thì chẳng có ý nghĩa gì. Muốn nghiên cứu ra được cái gì đó cũng không dễ, cũng rất tốn công sức. Ba là làm cả hai điểm đó, nhưng sợ rằng tinh lực không đủ, làm không nổi. Những cái đó đều đòi hỏi rất nhiều công sức. Có thể thấy, mặc dù thân tại “lao tù” lại vào lúc cuối đời Triệu Tử Dương vẫn muốn làm cái gì đó. Còn đối với nhà đương cục thì đúng như ông đã tự nói: “Chỉ xem thủy triều chứ không rỡn thủy triều.”

Bản tiếng Việt © 2008 talawas



[1]Thơ Lý Bạch, ý chỉ ngưỡng mộ người mới quen.
[2]Khai Nhan, tác giả cuốn Tám tiềm năng - tình hình chính trị Trung Quốc trong mười năm tới, do Học viện Tân truyền bá Đài Bắc xuất bản năm 1996.
[3]Hàn Sơn Bích, bút danh của nhà văn Hàn Văn Phố, Hồng Kông, tác giả cuốn Truyện Đặng Tiểu Bình.
[4]Vương Thụy Lâm (1930 -) người Sơn Đông, từng làm Chủ nhiệm văn phòng Đặng Tiểu Bình, Phó chủ nhiệm Tổng cục Chính trị, thượng tướng, Uỷ viên Quân uỷ Trung ương.
[5]Trì Hạo Điền: người Sơn Đông, từng là Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, thượng tướng, Phó Chủ tịch Quân uỷ Trung ương.
[6]nguyên Phó chủ nhiệm Uỷ ban cải cách thể chế quốc gia, nhà kinh tế.
Nguồn: Tôn Phượng Minh, Những câu chuyện của Triệu Tá»­ DÆ°Æ¡ng khi bị giam lỏng, Khai phóng Xuất bản Xã, Hongkong 2007, ISBN: 9789627934219